Hititlerin Senfonik & Lirik Gösterisi: Hattuşa…

Toplam Okunma: 9480 | En Son Okunma: 07.05.2024 - 21:49 Kategori: Etkinlikler

Hattuşa Projesi, M.Ö.1720–1190 yılları arasında Anadolu’da medeniyet kurmuş Hititlerin çalgılarından Büyük-Küçük Lir, Arp, Baglama-Tar, Davul, Darbuka, Çalpara, Kaval, Çifte kaval ve Borunun İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuarı Çalgı Yapım Bölümü’nde imal edilerek tınılarının -senfonik müzik ağırlıkta olmak üzere- Hititleri konulayan lirik anlatımla Batı müziği yaylılar orkestrası temel eşliğinde sahneye aktarılmasını amaçlıyor…. Gösterideki görev paylaşımları şöyle:

HATTUSA
Konser / Orchestral Ensemble / Concerto Orquestra
Senfonik Müzik / Symphonic Music (Tek Bölüm / One Part)
Türkiye / Turkey:
Solist / Solo
Cihat Aşkın
HATTUSA SOLİSTLERİ /
HATTUSA SOLOISTS
Solist / Solo:
Nazlı Öksüz,
Okan Murat Öztürk
Lirler, Arp / Lyres, Arpa:
Çağatay Akyol
Şehvar Beşiroğlu
Bağlamalar
Baglamas:
Bengi Bağlama Üçlüsü / Bengi Trio:
Okan Murat Öztürk
Özay Önal
Erdem Şimşek
Nefesli Çalgılar:
Wind Instruments:
Ferhat Erdem
Vurmalı Çalgılar:
Percussion Instruments:
Suat Kuş
Cemal Özkızıltaş
Aşkın Ensemble:
1.Keman / 1. Violin
Şenol Aydın
Eylem Arıca
Bahar Büyükgönenç
Aida Boydağ
Pınar Tezişçi
2.Keman / 2. Violin
Nilay Karaduman
Caner Gencer
Emre Engin
Mine Görür
Volkan Can Canbolat
Viyola / Viola
Çetin Aydar
Evrim Baştaş
Öykü Koçoğlu
Hüseyin Mehmet Turan
Viyolonsel / Violoncello
Rahşan Apay
Yelda Özgen Öztürk
Derya Davulcu
Kontrbas / Double bass
Aycan Bilginer
İtalya / Italy:
Ensemble Calicanto:
Mandolin, Diatonic Akordeon,
Ludra, Tef / Tambourine, Ses
/ Voice
Roberto Tombesi
Klarnet / Bb Clarinet,
Ocarinas,
Ciaramella
Francesco Ganassin
Gayda / Bagpipes,
Blockflutes
Gabrielle Coltri
Macaristan / Hungary:
Simbalom / Cymbalon,
Balazs Unger
Taragot
Atilla Gera
Portekiz / Portugal:
Portekiz Gitarı / Portugal Guitar,
Eurico Dionisio
Gitar / Guitar
Marco

Yazan ve Yöneten / Written and Directed by / Escrito e Dirigido por
Oğuz ELBAŞ
Yönetmen Yardımcısı (Koordinasyon) / Assistant Director (Coordination) / Director Auxiliar
Mustafa BAYUR
Yönetmen Yardımcısı (Müzik) / Asistant Director (Music) / Director Auxiliar (Música)
Okan Murat ÖZTÜRK
Müzik / Composer / Compositor
Ertuğrul BAYRAKTARKATAL
Orkestra Şefi / Conductor / Condutor
Ertuğ KORKMAZ
Solist / Soloist / Bono
Cihat AŞKIN
Orkestra / Orchestra / Orquestra
Aşkın ENSEMBLE
Sanat Yönetmeni / Art Director / Director Artístico
Tamer LEVENT
Anlatım / Presented by / Apresentado por
Tamer LEVENT & Meltem Keskin BAYUR
Metin / Music Text / Texto de música
Oğuz ELBAŞ & Alphan AKGÜL
Kostüm Uygulama ve Tasarım / Costum Realization and Design / Realização de
Trajes e Desenho
Sitare Yılmaz OKUTAN
Görüntü Yönetmeni / Visual Director / Director Visual
Can ÖZGÜN
Tonmeister
Yalçın TUĞSAVUL
Hitit Çalgılarının Yeniden Yapılandırılması / Reconstruction of Hittite Instruments
/ Reconstrução dos instrumentos Hititos
Oğuz ELBAŞ, Özgür KURÇ, Soner SEÇKİNER,
Tunç BUYRUKLAR, Şafak KÖKSAL, İbrahim COŞKUN,
Özay ÖNAL, Aydın AFACAN, Feridun OBUL
Fotoğraf Sergisi / Photograph Exhibition / Exibição Fotográfica
Oğuz ELBAŞ & Mustafa BAYUR & İsmail Şadi AYCAN
& Manolya BAYUR
Reji Asistanı / Stage Director
Meltem Keskin BAYUR
Sergi Sorumlusu / Display Director / Director de Exibição
Manolya BAYUR
İngilizce Çeviri / English Translation / Tradução para Inglês
Aykut AKYÖN & Manolya BAYUR
Portekizce Çeviri / Portuguese Translation / Tradução para português
Prestij Çeviri
Logo-Broşür Tasarım / Logo-Brochure Design / Desenho de Cartazes e Folhetos
İsmail Şadi AYCAN
Workshop
Prof. Ertuğrul BAYRAKTARKATAL
Besteci, Müzik Teorisi, Etnomüzikoloji, Başkent Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Müzik
Bölüm Başkanı / Composer, Music Theory, Ethnomusicology
Başkent University State Conservatory - Chairman of the Department of Music
Prof. Dr. Cihat AŞKIN
Virtüöz Keman Sanatçısı, Performans, İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuvarı Müdürü /
Violin Vituoso, Performance, İstanbul Technical University - Head of Turkish Music State
Conservatory
Prof. Dr. Şehvar BEŞİROĞLU
Müzisyen, Etnomüzikoloji, Müzikoloji, İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuvarı Müzikoloji
Bölüm Başkanı / Musician, Ethnomusicology, Musicology, Istanbul Technical University –
Head of Musicology Department in Turkish Music State Conservatory
Okan Murat ÖZTÜRK
Müzisyen, Etnomüzikoloji, Müzik Tarihi, Başkent Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Müzik
Bölüm Öğretim Görevlisi / Musician, Etnomusicology, Music History, Başkent
University State Conservatory - Lecturer at Music Department
Oğuz ELBAŞ
Müzik Tarihi, Müzik Arkeolojisi, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı / Music History, Music
Archeology Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism.

Yeniden Yapılandırılan Hitit Çalgıları:
1. Çalpara/ Zil (Urudu Galgalturi)
2. Davul
3. Darbuka/Dümbelek
(Hitit öncesine ait olmakla birlikte bu dönemde de kullanıldığı varsayılmıştır)
4. Kaval (Gı. Gid) / Çifte (İkili) Kaval
5. Lir/Arp (Gıš Dıngır. Inanna “=Zinir”, Gıš Dıngır. Inanna. Gal “=Hunzinar”, Gıš Dıngır. Inanna. Tur “=İppizinar”)
6. Bağlamalar
7. Boru

HATTUŞA PROJESİ…

Etkinlik Broşüründen:
…Hitit çalgıları için yazılmış müzikler için Hattuşa’nın günümüzdeki yüzü Çorum şehrinin geleneksel müzikleri temel alınmıştır. Bu çalgıların seslendirilmesi için bugün elimize geçmiş olan herhangi bir Hitit müziği kaydı ya da notası yoktur. Bu nedenle Hitit müziği olarak bir yakıştırma yapılmış ve bölgede günümüze kadar yaşama olanağı bulmuş ve bu proje için seçilmiş olan geleneksel şarkılar, özel düzenlemeler yapılarak Hitit ve modern çalgılarla seslendirilmiştir. Bu uygulamanın gerekçesinde geleneklerin binlerce yıl boyunca yaşayabileceğinin kabul edilmesi yatmaktadır…

…Hitit müziğinin yapısı, şarkılar ve çalgıların türleri, çalgıların yapılması ya da çalınmasıyla ilgili teknik bilgiler, belgelerde yer almamıştır…

…Buna karşın Hitit müziğinin dinsel ve saray törenlerindeki kullanımı ile ilgili örnekler arasında yazılı kaynaklar olduğu gibi ortostatlar, kabartmalı vazolar, heykeller ve benzeri görsel objeler de bize Hitit müziği ile ilgili önemli ipuçları vermektedir…

Hattuşa Projesi etkinlik broşüründeki diğer bazı açıklamalar şöyle:

“Hattuşa projesinin de içinde yer aldığı “Kaleidoscop-Europe” projesi, Sivil Toplum Diyaloğu - Kültür Köprüleri programı kapsamında Avrupa Birliği tarafından giderleri karşılanmakta ve Ankara İtalyan Kültür Merkezi tarafından yürütülmektedir.

Birbirinden farklı 7 kültürel aktiviteyi kapsayan bu çalışma çerçevesinde “Hattuşa” projesi, Anadolu’da (M.Ö.1720–1190) yılları arasında yaşamış olan Hititlerin, dünya kültür yaşamına sunduğu değerleri konu almaktadır. Proje uygulamaları arasında, senfonik bir eserin bestelenmesi ve sunulması, atölye çalışmaları yapılması, sergiler düzenlenmesi yer almaktadır. Bu etkinlikler ile tarihsel ve çağdaş çalgılardan oluşturulmuş olan orkestra, Türk, İtalyan, Macar ve Portekizli müzisyenlerden oluşturulmuş ve Avrupa’da yaşayan farklı kültürlerin müzikal paylaşımlarının hissedildiği, birlikte sunumların yapılabildiği bir yapı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Belgelerden tespit edilen Büyük - Küçük Lir, Arp, Balgama - Tar, Davul, Darbuka, Çalpara, Kaval, Çifte kaval, Boru çalgılarının, yeniden yapılanmalarını gerçekleştirebilmek amacıyla öncelikle ODTÜ de görevli bir grup akademisyenle yürütülen bir çalışma sonunda ölçümlemeleri yapılmıştır. Bu ölçüler temel alınarak İTÜ Türk Müziği Konservatuarı Çalgı Yapım bölümü akademisyenleri tarafından imalat projeleri hazırlamıştır. Tüm Hitit çalgıları, bu projeler esas alınarak 3700 yıl sonra yeniden hayata kavuşturulmuştur.

Hitit çalgıları için yazılmış müzikler için Hattuşa’nın günümüzdeki yüzü Çorum şehrinin geleneksel müzikleri temel alınmıştır. Bu çalgıların seslendirilmesi için bugün elimize geçmiş olan herhangi bir Hitit müziği kaydı ya da notası yoktur. Bu nedenle Hitit müziği olarak bir yakıştırma yapılmış ve bölgede günümüze kadar yaşama olanağı bulmuş ve bu proje için seçilmiş olan geleneksel şarkılar, özel düzenlemeler yapılarak Hitit ve modern çalgılarla seslendirilmiştir. Bu uygulamanın gerekçesinde geleneklerin binlerce yıl boyunca yaşayabileceğinin kabul edilmesi yatmaktadır.

Orkestrada yer alan ve müzisyenler için Hitit dönemin daha iyi algılanması ve anlatılmasını sağlayabilmek amacıyla arkeolojik belgeler temel alınarak özel Hitit giysileri tasarlanmış ve üretilmiştir. Proje aşağıda özetlenmeye çalışılan Hitit kültür yaşamından esinlenerek hazırlanmıştır.

Hitit krallığı, Orta Tunç (bronz) çağında M.Ö. on sekizinci yüzyılın son çeyreğinde orta Anadolu’da Hatti ülkesi (Kızılırmak deltası) topraklarında doğmuştur. 500 yıldan fazla hüküm sürdükleri zaman içinde, Anadolu platosunun büyük bölümü, Kuzey Suriye ve belli sürelerde de olsa Mezopotamya’nın içlerine kadar olan bölgede güçlü bir imparatorluk kurmuşlardır. Başkentleri bugün Çorum ili sınırları içinde yer alan Hattuşa (Boğazköy/Boğazkale) idi…”

HATTUŞA METNİ
Hattuşa için bestelenecek eserde yer alan metnin birinci bölümünde(A), Hititler tanımlanarak dünya için önemi vurgulanıyor. İkinci bölümde (B) Hitit kültürü ve günümüze yansımaları ile uygar dünyaya sunduğu değerler işleniyor. Üçüncü bölümde (C) ise Hitit yaşamından kesitler veriliyor. Son bölümde (D) ise Hititlerin yok oluşu anlatılmaya çalışılıyor. Metin, eserin sunumu sırasında özel sahne uygulamaları ile şiirsel bir dille seslendiriliyor.

A
Yıllar yıllar önce âh nice bin yıl önce
Analara bir ana doğar gibi Anadolu!
Hitit bir güneş gibi ufukta görününce
Ruhların birbirini tanıdığı bu yerde
Dağlar kızıdır Kibele’nin ırmaklar oğlu

Yıllar yıllar önce âh nice bin yıl önce
Nurdan bir alev yükselir Neşa semâlarından
Hitit pırıl pırıl ve bir Dünya doğar bundan
Yıllar yıllar önce âh nice bin yıl önce
Kopar sevda sözleri Hattuşa surlarından

Ah Hattuşam
Sakın bizi kör kuyulardan
Ah Hattuşam
Ruhumu ışıklarla dolduran…

Aşk senden huzur senden bilgi senden
Şimdi bir ben-i âdemiz toprağında
Zaman bir Hitit suyudur unutma!
Akar çağlar boyu taş duvarlarından
Hattuşa… Hattuşa… Hattuşa…

B
Nasıl eserse fırtınalar dört bir koldan
Nasıl buluşursa akarsular bir havzada
Şimdi ağaçlar “bir orman” oldular orda
Hattuşa… Hattuşa… Hattuşa…
Demirle işlenir Tunç Zamanı bu sevda

Ah bin yıl çağlamış bir ırmak gibisin
Seninle büyüdü gül, menekşe, lale
Dizlerinde bülbül ellerinde güvercin
Sendin her duanın sığındığı Son Kale
Duyulur duvarlarında sesi bütün dinlerin

Döner bir ulu çınarın etrafında Dünya
Su nasıl koşarsa yapraklara, dallara
Akar derya misali yarın limanlarına
Hattuşa… Hattuşa… Hattuşa…
Okunur duvarlarında hâlâ bu sevda

Hatti de sen Hurri de sen Luwi de sen
Aşkın töresiydi şimdi Anadolu’da esen
Yeller arasında büyür Kızılırmak illeri
Ruhun uyurken kilde, metalde, mermerde
Sendin o rüya kalbimizden usulca geçen

Ah Hattuşam
Sesler mi geliyor Yazılı Kaya’dan?
Ah Hattuşam
Sözlerin balı mı
Dökülen o Taşlardan?

Dal senden, yaprak senden, kök senden
Açar bir ebedî sevda tohumlarından
Her bahar bir mesel gibi dillerde gezen
Okunur şarkıları Anadolu toprağından

Hattuşa… Hattuşa… Hattuşa…
Zaman bir Hitit ağacıdır unutma!

C
Bir şarkıydı duaları o zaman tanrılara açılan
Elleri insanların, davulları, zilleri, gönülleri
Şenlik dağılır gibi kalkılan ulu bir sofradan
Duydun mu usulca gelip geçen o hüzün yelini?
“….Zababa… Zababa… Zababa…”
Kralların sadasıymış o kubbede yankılanan

Solmuş kaftanı, devrilmiş tahtı, düşmüş tâcı
Yanar bulutlar içinde şimdi bir veba güneşi
Yazları bir gölge gibi saran o “baldıran” acı
Ne zaman sileceksin Arinna ne zaman?
Ah deryalara dönerken mi gözümün yaşı?

Uyku bir ejderha gibi konunca bedenime
Karabasanlar ürüyor kalbinde halkımın
Nerde eski rüyalar, o lirik şarkılar nerde?
Sönerken ruhum bir kandil gibi derinlerde
Uyurum nice bin yıl ardında büyülü bir camın

Ah Hattuşam
Zaman tarumar
El açtığımız Ulular
Şimdi yok!

Dağılır bahçe,
Kuşlar göçer
Güneş üstümüzde
Şimdi yok!

D
Gel sen de unutma bu yerde Ulu bir Güneşin battığını
Anıların bir sevda gölgesi gibi ruhunu sardığını
Ne zamandır yıldızlar ışımayı unuttu mu diyorlar?
Söyle onlara Hattuşamın ebedî bir KOR gibi yandığını.

Hoşgeldiniz