Provada Bestecinin Yaptığı Değişiklikleri Not Alan Nota Yayıncısı… Ayhan Sarı


Toplam Okunma: 3209 | En Son Okunma: 29.04.2024 - 19:16
Kategori: Haberler, Konserler, Yazarlarımız: A.Sarı

Uuslararası çoksesli müziğin yaşayan en önemli bestecileri arasında gösterilen Estonya’lı Arvo Part (d.1936) katıldığı İTÜ TMDK’daki(*) provada “4. Senfonisi”nin iyi duyulmayan, vurgusunu yeterli bulmadığı bölümlerinde tek bir notadan, 2,5 ölçüye kadar toplam yedi düzeltme yaptı. Eserlerinin notalarını yayımlayan Universal’in editörü Durek Joseph değişiklikleri not aldı… Sözün burasında Türkiye senfonik müzik dünyasına yabancı olan bir durum dikkati çekiyordu: Bir bestenin nota yayıncısının provada bulunması ve de değişiklikleri not alması… Ya uluslararası çoksesli müziğin Türkiye’deki temsilcilerinin uluslararası nota yayınevleri tarafından kabul görme oranı?..

Provada Bestecinin Yaptığı Değişiklikleri Not Alan Nota Yayıncısı… Ayhan Sarı

Uluslararası çoksesli müziğin yaşayan en önemli bestecileri arasında gösterilen Estonya’lı besteci Arvo Part (d.1936), 38. İstanbul Müzik Festivali’nde pazartesi akşamı dünya prömiyeri yapılan “Ademin Yakarışı” adlı yapıtı için 3 Haziran’da Türkiye’ye gelmişti.

Arvo Part bu kez 09 Haziran 2010’da Akbank Oda Orkestrası’nın 11 Haziran 2010 günü seslendireceği “4. Senfonisi”nin İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuarı salonunda yapılan provasına katıldı. Yazımıza konu olan haber şöyle :

“Arvo Part önceki gün(09 Haziran 2010 M.D.) Akbank Oda Orkestrası’nın İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuvarı’ndaki provasını izledi. Şef Cem Mansur’un yönetiminde 4 saat süren prova sırasında eserin partisyonunda iyi duyulmayan, vurgusunu yeterli bulmadığı bölümlerde tek notadan, 2,5 ölçüye kadar toplam yedi düzeltme yaptı. Eserlerinin notalarını yayımlayan Universal’in editörü Durek Joseph değişiklikleri not aldı.”( 1)

Bu haberde müzikçilerimize / müzik meraklılarına / musikişinaslara yabancı olan ve satır arasında kaybolup giden dikkat çekici bir olay vardı. Sözkonusu olay bize göre çok önemli yaşanım eserin nota yayıncısının bir bestenin provasından seslendirimine her icra anında bulunması ve prova sırasında bestecinin yaptığı değişiklikleri aynı anda not almasıydı.

Uluslararası çoksesli müzik dünyasında bir gelenektir. Bestecilerin eserlerinin partisyonlarının yayınlama haklarını nota yayınevleri bestecisinden para karşılığı satın alır ve yayınlar. Bu eseri seslendirecek orkestralar da anlaşmaya göre bu yayınevine telif ücreti öderler.

Yukarıda haberini aktardığımız durum, konuyu senfonik müzik dünyamız ile şöyle bir karşılaştırıvermemizi sağladı.

Acaba çalışma alanı uluslararası çoksesli müzik olan kaç bestecimizin eseri uluslararası nota yayınevleri tarafından satın alınmıştı ve eserdeki değişiklikler yukarıdaki örneğe ve uluslararası ölçütlere göre yapılmıştı?

Türkiye’de orkestralarca seslendirilen yerli bestecilerimizin notalarının çoğu, hala bestecinin el yazısının fotokopisidir.. Bestecinin eserinin istem dışı fotokopi yoluyla kopyalanması haksızlığının yanında sakınca yaratan bir diğer konu da müzisyenlerin el yazısı notayı çözebilmek için okuma güçlüğü içinde adeta notanın içine kapaklanmalarıdır.

Ayrıca notada yapılan değişikliklerin tek elde toplanarak düzeltilmesi nüsha farklılığının da önüne geçmektedir.

“Bir müzik yapıtının kalitesini nota yayınevleri tarafından gördüğü rağbet ve bu yayınevlerinin ödediği para belirler” gibi bir peşin hüküm tarihteki örnekler göz önüne getirildiğinde tabii ki kabul edilemez.

Ama yine de uluslararası çoksesli müziğin(Batı müziğinin) Türkiye’deki bestekâr temsilcilerinin uluslararası nota yayınevleri tarafından kabul görme oranını, yabancı yayınevlerinin eserini / eserlerini yayınlamak üzere anlaşma yaptığı Türkiye’de yaşayan besteci(*) sayımızı merak ediyoruz …
______________________________________
(*) İstanbul Teknik Üniversitesi, Türk Musikisi Devlet Konservatuarı, Müzikoloji Bölümü, BİSED Salonu
(**) Yerli bestecilerimize Devlet ve özel senfoni orkestraları tarafından seslendirme sonrası verilen telif ücreti nedir? Özellikle Kültür Bakanlığı’nca ödenen ücretlerde yerli besteciyle yabancı besteci arasındaki fark ne derece kapanmıştır?

(1)“Bu eseri sanki Ayasofya için yazmışım” (Serhan Yediğ haberi) Hürriyet Gazetesi, 11 Haziran 2010, Sf. 7




Hoşgeldiniz