“Cenaze marşı”ndan, saygı duruşundaki “ti sesi”ne*…


Toplam Okunma: 13716 | En Son Okunma: 28.03.2024 - 05:29
Kategori: Haberler

Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, Antalya’da katıldığı şehit Uzman Çavuş Osman Çelik’in cenazesinde askeri bandonun çaldığı cenaze marşını -halkın tekbir getireceği gerekçesiyle- durdurdu.(**) Günay, cenaze töreni sonrası yaptığı açıklamada, “Protokol ağırlıklı törenlerde, kentlerde askeri bandonun Cenaze Marşı çalması doğal olabilir. Ancak burası küçük bir köy ve insanlar acılarını yaşamak, evlatlarını tekbirler, dualarla son yolculuğuna uğurlamak istiyor. Buna saygı göstermek gerekiyor. Ben de insanların bu beklentisine cevap vererek gereğini yaptım ve bandonun marş çalmamasını istedim” dedi…

Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay Antalya’da şehit cenazesinde o sırada cenaze marşı çalan askeri bandoyu “Halk tekbir getirecek, kesin” diyerek susturması yeni bir tartışma başlattı

Tekbirin yeri ayrı bandonun yeri ayrı.” diyenler ile “Bizim gelenek ve adetlerimizde cenaze marşı yok.” diyenler ilk kez konuyu dillendirme imkanını buldu.

Belki bando zor duruma düştü.

Ama geleneklerimizde, şehidi uğurlarken Tekbir getirmek oradaki kalabalığın, yakınlarının en önemli son görevlerinden biri idi…

* * *
Hani resmi törenlerdeki o saygı duruşu sırasında dinlediğimiz trompet sesi…

Kültür Bakanı Sn. Ertuğrul Günay önemli bir konuyu gündeme getirdi.

Resmi cenaze törenlerinde bando tarafından seslendirilen ve çoğu zaman gereken durumlarda halk arasında espri tadında sözü edilen cenaze marşı aslında Polonya’lı ünlü romantik besteci F. Chopin’in (Zelazowa/Wola 1810-1849 Paris) 35 opus no’lu 2. piyano Sonatı’nın üçüncü bölümüdür. Yani Türkiye’de cenaze marşı olarak kullanılan müzik solo piyano için yazılmış bir eserdir.

Ve hemen tüm dünya bandolarına cenaze marşı olarak aranje edilmiş, uyarlanmıştır.

Sayın Prof. Dr. Mustafa Kaymakçı 31 Mayıs 2011 tarihli Musiki Dergisi’nde yayınlanan yazısında benzer soruyu sormuş şöyle demişti:
“Ti Sesi” Nereden Geliyor?..(1)

Demesi oydu ki “Türkiye’de resmi törenlerde İstiklal Marşı’ndan önce yapılan saygı duruşu’nda çalınan ti sesi, ya da müzik parçası nereden geliyor?” idi…

Ti sesini ti’ye alan Kaymakçı yazısına devam edelim:

“Ti sesinin kökeni ne?
Ti sesi’nin kökenini merak ettiniz mi bilemem. Ben merak ettim. Merakımı, bir önceki Amerika Birleşik Devletleri(ABD) Başkanı Buş’un(Buch) Türkiye’ye geldiği zaman söylediği söz artırdı. Buş, İstiklal Marşı’ndan önceki saygı duruşunda ti sesi’ni duyunca çok memnun olmuş. “Kültürümüz buraya kadar gelmiş” demiş.

Konuyu biraz araştırdım. Anılan ti sesi’nin önce, 1953 yılı ABD yapımı “From Here To Eternity” adlı ve Türkçe’ye “İnsanlar Yaşadıkça” olarak çevrilen filimdeki müzik parçalarından biri olan “Military Taps” olduğunu öğrendim. Müziğin
bestekarı ise Daniel Butterfield. Meraklısı; http://www.youtube.com/watch?v=Wn_iz8z2AGw&feature=grec_index den bu müziği dinleyebilir.

Başlangıçta, ti sesi’nin “İnsanlar Yaşadıkça” filminden alındığı sanılabilir.

Ancak, araştırmayı biraz derinleştirdikçe, müziğin bestekarı Daniel Butterfield (1831-1901)’in Amerikan İç Savaşı’nda generalliğe kadar yükselmiş bir iş adamı olduğu ortaya çıkıyor. Bu müziğin de, iç savaş sırasında savaşın yıkımlarına
karşı yakılmış bir ağıt olduğu söylenebilir.

Şimdi sorulması gereken sorular var. Birincisi şu;

Ti sesi, Türkiye’ye ne zaman, nasıl girdi? Ben açık bir cevap bulamadım. Müzik tarihçileri ve konunun uzmanları elbette bilir. Ancak olasılıkla Türkiye’ye Kore Savaşı ile girdiği düşünülebilir. Bu yıllar, o zaman ki kimi büyüklerimizin deyişiyle “Küçük Amerika Olacağız” denilen yıllara denk geliyor.

İkincisi şu; İstiklal Marşı, Türkiye Cumhuriyeti’nin Marşı’dır. Bir başka deyişle, Türk Milleti’nin emperyalizme karşı duruşunu ve direnişini, onuru ve bağımsızlık isteğinin bir ifadesidir. Durum böyleyken hangi gerekçeyle, “Amerikan İç Savaşı” sırasında bestelenmiş bu müzik parçası Türkiye’deki Saygı Duruşu’na eklenmiştir?

Hemen belirtelim ki, Amerikan İç Savaşı, köle ticareti ve sömürüsüne dayalı olarak yapılan tarım ekonomisinin egemen olduğu Amerika’nın güney eyaletleri ile serbest ucuz işgücüne gereksinme duyulan sanayiye sahip kuzey eyaletlerinin çıkar çatışmasının bir sonucu idi. Bu nedenle, Amerika için önemli olan bu müziğin Türkiye için neyi ifade ettiğini İstiklal Marşı’ndan önceki Saygı
Duruşu’na ti sesi’ni ekleyenler açıklamalıdırlar diye düşünüyorum.

Yapılması gereken ilk iş, ti sesi’nin Saygı Duruşu’ndan derhal çıkartılması ve Türk Bestekarları’nca uygun bir müzik yaptırılmasıdır.

Sanırım bu konu üzerinde durmuş ve duracak müzik bilimcilerimiz vardır.
Ancak konu, yalnız müzik bilimcilerini değil, bütün yurtseverleri ilgilendiriyor kanısındayım.”
____________________________________
(*) A. Sarı
(**) Kültür Turizm Bakanı Ertuğrul Günay çıkışını izlemek için:
http://www.youtube.com/watch?v=woQeuiIvUMA
(1) Musiki Dergisi : http://www.musikidergisi.net/?p=1839




Hoşgeldiniz