Cihat Aşkın ve Şahan Arzruni CRR’de Kütahya’lı Gomidas ve Haçaturyan seslendiriyor…

Toplam Okunma: 3278 | En Son Okunma: 07.05.2024 - 21:52 Kategori: Konserler

19’uncu yüzyıl sonunda Anadolu ezgilerini derleyen Kütahyalı Gomidas, Piyano için çok sayıda beste yapmıştı. Paris’te 1935’te öldü. Ermeni besteci Aram Haçaturyan ise Prokofiyef ve Şostakoviç’le birlikte Sovyetler Birliği’nin en önemli üç bestecisinden biriydi. Şahan Arzruni (piyano), Cihat Aşkın (keman) aralarında ilk kez seslendirilecek eserler de bulunan konseri bu akşam (13 Ekim 2012) CRR’de gerçekleştirecekler. Etkinliği “Gomidas’ın Tüm Piyano Eserleri” albümünün tanıtımı amacıyla Kalan Müzik düzenliyor…

Şahan Arzruni:
“… Gomidas, Ermeni müziğinin pınarıydı. Haçaturyan ise Ermeni kültürünün müzik elçisi. Her ikisinin müziği de tartışılmaz şekilde birbiriyle ilişkili. Onlar olmasa günümüz Ermeni müziği daha farklı bir form alırdı… Haçaturyan, Gomidas’ın pek çok ezgisini özümsemişti. Kimi zaman Haçaturyan müziğinde Gomidas’ın sesini ayırt etmek zaman alır, çaba ister.
Haçaturyan keman konçertosunda Gomidas’ın ‘Gakavig /Keklik’ şarkısını özgün şekilde kullanır. Gomidas’ın müziği nurlu bir ritüel, Haçaturyan’ın sanatıysa duygusal bir seremonidir. Gomidas meditasyon etkisi yaratan yansımalar yaratmayı amaçlar, Haçaturyan hedonistik duyguları müziğe taşır. Gomidas platonik, Haçaturyan orgazmiktir.
Cihat Aşkın ile Yaklaşık 10 yıldır tanışıyoruz. Müzikal açıdan aynı yaklaşıma sahibiz. Cihat Aşkın’la çalışmak çok kolay.
Konserde Gomidas’ın Berlin’deki öğrencilik yıllarında bestelediği üç piyano eseri ilk kez seslendirilecek. Üslup olarak olgunluk dönemi eserlerinden çok farklılar. Henüz Batıcı kimliği ortaya çıkmamış. Bunlardan ‘Cenaze Marşı’ sanki bir bando için yazılmış. Fakat unutmamak gerekir ki bu eserler ödev olarak bestelenmiş. Bu ödevlerde bile Ermeni kent şarkılarından alıntılar yapıyor. Cihat Aşkın’ın seslendireceği bazı eserler de ilk kez sahnede yorumlanacak. Gomidas’ın Dumbayev düzenlemelerini yeni buldum. Gerçek ismiyle Garabed Dumbayans, tanınmış bir kemancıydı. Bakü ve Erivan’da ders veriyordu. Popüler ezgilerden, yüksek virtüözite gerektiren düzenlemeler yapmıştı.
Haçaturyan’ın Poem’ini sunacağız. 1927’de, Moskova Konservatuvarı’na girdiği yıl, Ermeni ozanlarının şerefine yazmış. Haçaturyan’ın solo keman sonatı kadar, keman piyano sonatı da etkileyicidir, Zor bir eserdir…”(1)

Cihat Aşkın:
“… Gomitas hayatında acı çeken, uzun yıllar akıl hastanesinde yatan çok büyük bir besteci. Anadolu’nun halk müziklerini incelemiş. O’nun derlediği Ermeni türkülerinin dışında Türkçe türküler de bulunmaktadır. Komitas Anadolu’nun bir kültürel ürünü, yani bunu “ben, biz çalmayacağız da kim çalacak” dedim. O bizim ürünümüz, çok güzel melodileri olan bir besteci, onu çalmaktan çok büyük bir mutluluk ve zevk duyuyoruz, çünkü bizim hislerimize tercüman oluyor aynı zamanda…”
__________________________
(1) Arzruni’nin Hürriyet Gazetesi’nde Serhan Yediğ’e verdiği röportajdan :
http://www.hurriyet.com.tr/keyif/21685343.asp

Soğomon Kevork Gomidas (1869 - 1935)
Soğomon Kevork Gomidas, Kütahya’da 26 Eylül 1869 yılında doğdu. Sanatçı bir ailede büyüdü ve çocukluğu mahrumiyet içinde geçti. Dini eğitimin yanı sıra Berlin’de klasik müzik eğitimi de alan Gomidas, aynı zamanda Ermeni kilise müziğinin yenilenmesini ve batı nota sistemine uyarlanmasını sağladı.
Ermeni müziği başta olmak üzere Türk, Pers ve Kürt müzik derlemeleri yaptı. Müziğe en büyük katkısı sayabileceğimiz bu araştırması sonucunda Gomidas yaklaşık 3000 halk şarkısını notaya geçirip günümüze ulaşmalarını sağladı.
1910′da İstanbul’a yerleştikten sonra büyük bir koro kuran Gomidas, 22 Ekim 1935′te Paris’te öldü.

Aram Haçaturyan (1903 - 1978)
Çarlık Rusya’sına bağlı Gürcistan’ın başkenti Tiflis’de fakir bir Ermeni ailesinin çocuğu olarak doğdu. 1951’de Moskova Gnessin Devlet Müzik ve Eğitim Enstitüsüsü’nde profesör olarak göreve başladı. Besteciler Birliğinde de önemli görevler aldı ancak, “şekilci” bulunarak Prokofyef ve Şostakoviç’le birlikte eserleri kınandı. Her şeye rağmen bu üçlü Sovyet müziğinin devleri olarak tanındı ve 20. yüzyılın önde gelen bestecileri olarak kabul edildi.
Ermenistan sevgisi ile beraber komünist ülkülere bağlılığını yapıtlarında görmek mümkündür. Özellikle Gayane (Kılıç Dansı) adlı balesi bir kollektif çiftlikte geçer. İkinci senfonisi komünizme övgü olarak sunulmuştur. Ancak ironik olarak bu eseri Parti’nin gazabını üstüne çekmiştir. Yapıtı için “… insanların benim eserde yazılı olmayan programımı anonssuz hissetmelerini istedim. Bu eserin Sovyet insanının büyük ve güçlü ülkelerinden duydukları kıvanç ve gururu ifade etmesini istedim” demiştir. Ama yapıt programında açıkça söylenmeyen bu niyeti geri tepmiş, Parti sekreteri Andrey Jdanov’ ca çıkarılan hükümle Şostakoviç, Prokofyev, Haçaturyan ile birlikte biçimci, halk karşıtı olmakla suçlanmıştır. O günler için “zor ve trajik günlerdi. Meslek değiştirmeyi ciddi olarak düşündüm” demiştir.
1 Mayıs 1978’de ölen besteci Erivan’da toprağa verilmiş ve 1998’de 50 dram’lık kâğıt para üstüne resmi konulmuştur.

Hoşgeldiniz